Το σπήλαιο του Κένταυρου Χείρωνα
Υπάρχουν λαϊκοί θρύλοι για το συγκεκριμένο σπήλαιο, το οποίο κατά πάσαν πιθανότητα τοποθετείται στην περιοχή του γραφικού χωριού Μηλιές του Πηλίου.
Κατά την πρώτη εκδοχή η σπηλιά βρίσκεται κάτω από τις σιδηροδρομικές γραμμές, απέναντι από τα τελευταία σπίτια του χωριού στην συνοικία «Γυφτακέικα», κοντά στο καλντερίμι που κατεβαίνει από την περιοχή του σιδηροδρομικού σταθμού ξεκινώντας κάτω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και κατευθύνεται προς τα Καλά Νερά. Δηλαδή μπορούμε να προσεγγίσουμε στη σπηλιά πεζοπορώντας 15΄ λεπτά από το χωριό.
Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, η σπηλιά του Κένταυρου Χείρωνα πιθανολογείται ότι είναι η σπηλιά που βρίσκεται ακριβώς στην ρίζα του βράχου, εκεί που είναι το ξωκλήσι του Ταξιάρχη λίγο πιο έξω από τον οικισμό της Μηλιές. Για να φτάσουμε στο σημείο, θα πρέπει να ανηφορίσουμε στο μονοπάτι που ξεκινά προς τα δεξιά αμέσως μόλις περάσουμε την μεγάλη μεταλλική σιδηροδρομική γέφυρα Ντε Κίρικο.
Το σπήλαιο βρίσκεται σε κατάφυτο φαράγγι, ενώ περιστοιχίζεται από ειδυλλιακό τοπίο.
Για το συγκεκριμένο σπήλαιο, υπάρχει παράδοση ότι διέθετε μυστικό διάδρομο που το συνέδεε με άλλο σπήλαιο που βρίσκεται στο Μαλάκι (όμως στην πραγματικότητα δεν υφίσταται τέτοιος διάδρομος που να συνδέει τα δυο σπήλαια).
Το ενδιαφέρον είναι ότι ο θρύλος λέει ότι τον άνοιξε καβάλα στο άλογό του ο Ταξιάρχης (ενώ οι Αρχάγγελοι ουδέποτε παρίστανται έφιπποι) χτυπώντας με τη ρομφαία κι ότι το άλογό του άφησε ίχνη (οπές) στο βράχο, οι οποίες πράγματι υπάρχουν.
Η παράδοση για τον καβαλάρη Ταξιάρχη μας δίνει το έναυσμα να υποθέσουμε ότι εκεί κατά την αρχαιότητα βρισκόταν λατρευτικό άντρο του Κένταυρου Χείρωνος, το οποίο μεταγενέστερα μετετράπη σε χριστιανικό ναό.
Κατά μια άλλη εκδοχή η σπηλιά του Κενταύρου Χείρωνα ταυτίζεται με τη «Βαθυσπηλιά» που βρίσκεται μεταξύ Χόρτου και Μηλίνας, πολύ κοντά στην ακτή.
Μια τρίτη εκδοχή τοποθετεί το σπήλαιο στην περιοχή του Μουρεσίου. Πρόκειται για το γνωστό στην περιοχή σπήλαιο «Τσούκα», το οποίο φέρει επίσης των επωνυμία «Σπήλαιο των Κενταύρων». Βρίσκεται στην δασωμένη και βραχώδη πλαγιά μιας μεγάλης ρεματιάς, που οδηγεί από το Μούρεσι στην Νταμούχαρη.
Πάντως, ίχνη αρχαίας λατρείας δεν έχει εντοπιστεί σε κανένα από τα ανωτέρω σπήλαια.
Η μυθολογία περιγράφει τους Κενταύρους σαν τερατώδη όντα που ήταν μισοί άλογα και μισοί άνδρες, ενώ ο Ορφέας στα Ορφικά κείμενα μιλάει με σεβασμό και θαυμασμό για τους Κενταύρους, ενώ ο Χείρων χαρακτηρίζεται ο περισσότερο δίκαιος από όλους τους Κενταύρους και φροντίζει για τη δικαιοσύνη και για να παρέχει φάρμακα για την θεραπεία των ασθενειών.
Σ' αυτό το σπήλαιο, μετά από παράκληση του Πηλέα που ήθελε να χαιρετήσει το γιό του τον Αχιλλέα, μετέπειτα ήρωα του Τρωικού πολέμου, πηγαίνουν οι Αργοναύτες.
Εκεί, ο Ορφέας διαγωνίζεται με τον Χείρωνα στη μουσική και αφού πρώτα τραγούδησε ο Χείρωνας για την Κενταυρομαχία, στη συνέχεια ο Ορφέας τραγούδησε για τη δημιουργία του κόσμου και των θεών και των ανθρώπων. Κι ήταν τόσο γλυκό το τραγούδι του Ορφέα που αντήχησε στις βουνοκορφές του Πηλίου, μαγεύοντας και προσελκύοντας προς τη σπηλιά τα δέντρα, τα αγρίμια και τα πουλιά!..
Ο Χείρων ήταν γιος του Κρόνου και της Ωκεανίδας Φιλύρας και δάσκαλος πολλών γνωστών μυθολογικών ηρώων. Κατά τη μυθολογική παράδοση, Κρόνος, ο πατέρας του Δία, ερωτεύτηκε με πάθος παράφορο την πανέμορφη Ωκεανίδα Φιλύρα. Η δύστυχη, φοβούμενη την οργή της γυναίκας του Κρόνου Ρέας, προσπάθησε να αποκρούσει τον Κρόνο. Ο πανίσχυρος θεός εξακολούθησε να πολιορκεί στενά το αντικείμενο του πόθου του. Τότε ο Κρόνος μεταμορφώθηκε σε περήφανο άτι και η Νύμφη μαγεμένη από την ομορφιά του το πλησίασε να το χαϊδέψει. Από την ένωση αυτή γεννήθηκε ο Κένταυρος Χείρωνας.
Μαθητές του Χείρωνα ήταν ο θεός Ασκληπιός, ο οποίος διδάχτηκε την τέχνη της ιατρικής και της χρήσης των βοτάνων, ο Ιάσονας, που τον εμπιστεύτηκε κρυφά στο Χείρωνα ο πατέρας του Αίσονας. Ο Ιάσων διδάχτηκε από τον Χείρωνα τη στρατιωτική τέχνη. Επίσης, ο Χείρων υπήρξε διδάσκαλος των Διοσκούρων και του Ακταίωνος τον οποίο μύησε στην κυνηγετική τέχνη.
Τέλος, στο σοφό Χείρωνα ανέθεσε την ανατροφή του Αχιλλέα ο Πηλέας. Άλλωστε, ο Χείρων είχε βοηθήσει τον Πηλέα να κερδίσει τον έρωτα της Θέτιδας και να την παντρευτεί.